اصفهان در 32 درجه و 38 دقيقه عرض شمالي و 51 درجه و 39 دقيقه طول شرقي در مرکز ايران با ارتفاع متوسط 1570 متر از سطح دريا در ساحل زاينده رود قرار گرفته است . در شمال اصفهان شهرستان برخوار و ميمه با دهها شهر کوچک – که غالباً قدمت آنها کمتر از اصفهان نيست – از نظر تاريخ و ويژگي هاي ديگر از اصفهان جدا نيستند .

در شمال و کمي دورتر به فاصله 100 تا 200 کيلومتر ، شهرهاي اردستان ، ميمه ، نطنز ، قمصر و کاشان قرار دارد که اگر چه آثار باستاني آنها از نظر کميت با اصفهان قابل مقايسه نيستند ، گاه از نظر قدمت از اصفهان هيچ کم ندارند . در جنوب اصفهان قدري متمايل به غرب در ساحل زاينده رود ناحيه لنجان با دهها شهر بزرگ و کوچک ، قديم و جديد و به ترتيب فاصله کليشاد ، فلاورجان ، پيربکران ، فولاد شهر ، زرين شهر به فاصله 70 کيلومتري ، شهر مبارکه قرار دارد .

در غرب اصفهان خميني شهر متصل به حومه اصفهان و سپس نجف آباد ، تيران و کرون ، چادگان ، داران ، فريدون شهر و در همين مسير کمي به طرف شمال خوانسار و گلپايگان قرار دارد . در شرق اصفهان در يک جلگه کويري شهرهاي دور از هم کوهپايه ، نائين و انارک تا منطقه کاملاً کويري خور و بيابانک ادامه دارد .

جلگه اصفهان از آبرفت رودخانه زاينده رود تشکيل شده و در پاي دامنه هاي شرقي ارتفاعات زاگرس که در اين ناحيه ارتفاع خود را به طور محسوسي از دست داده و بيشتر تپه هاي مرتفعي است که کمتر به کوه شباهت دارد ، قرار گرفته است .اين ارتفاعات با فواصل چند کيلومتر بدون هر پوشش گياهي و با رنگهاي متنوع و با تضاريس فراوان در هاله اي از بخارات رودخانه بر زيبايي موقع طبيعي اصفهان مي افزايد . اين زيبايي از فراز عمارت عالي قاپو يا از قله کوه آتشگاه دو چندان است .

در جنوب اصفهان و مشرف بر شهر در فاصله اي که از فراز آثار ديدني شهر به خوبي ديده مي شود ارتفاعاتي به نام کوه صفه با 2200 متر از سطح دريا قرار دارد . بر فراز اين ارتفاعات آثار ديوارهاي مخروبه اي از خشت خام به ابعاد 50 سانتي متر موجود است . که مجموعه آنها را قلعه ديو مي نامند . ارتفاعات شمال اصفهان همانند توده اي از تپه هاي خاکي مشرف به سه راه اصفهان به تهران و دانشگاه صنعتي تا ارتفاعات چاله سياه در 30 کيلومتري اصفهان ادامه مي يابد .

در مغرب اصفهان و در شمال دره زاينده رود بر سر راه اصفهان – نجف آباد در دو کيلومتري مغرب ، منارجنبان در يک منطقه سبز و خرم که به برکت زاينده رود پوشيده از باغهاي ميوه و مزارع حاصلخيز است توده مخروطي شکل کوچکي با ارتفاع 1670 متر قرار دارد که در قله آن آثار يک آتشکده از دوره ساسانيان بين سالهاي 226 مسيحي و 652 مسيحي تا به امروز باقي مانده است.

رودخانه زاينده رود به منزله شاهرگ حياتي شهر اصفهان و بزرگ ترين رودخانه فلات مرکزي ايران از کوههاي زاگرس در منطقه زردکوه بختياري سرچشمه مي گيرد در يک صد کيلومتر نخست ، رودخانه از يک مسير کاملاً کوهستاني و محصور در کوههاي نسبتاً مرتفع عبور مي کند . دريافت آب چشمه هاي متعدد در اين مسير و افزايش محسوس آب خود موجب شده است که رودخانه زاينده رود رودي که مي زايد ناميده شود .

موقعيت خاص مسير رودخانه در ناحيه کوهستاني در مغرب اصفهان زير نفوذ هواي بسيار مطبوع کوهستان در دره هايي پيچ در پيچ چنان مناظر بديعي بوجود آورده است که اگر کم نظير نباشد ، بي نظير است . در حالي که از فراز ارتفاعات تا بستر رودخانه از درختان گردو ، بادام ، هلو و ساير ميوه ها پوشيده شده است و تابستان ديرپا در دره هاي شمالي جنوبي ادامه دارد . در دره هاي شرقي و غربي پاييز هزار رنگ پيش از موعد فرا مي رسد .